2021-2022 Güz Dönemi
Ders Yürütücüleri: Demet Mutman, Hülya Turgut, Güliz Özorhon
Dersin amacı; eleştirel, kuramsal, deneysel ve disiplinlerarası mimari tasarım uygulamalarını kentsel bağlamda ele almak ve öğrencileri mimari tasarımı kentle irdeleyerek bilgi üretmeye teşvik etmektir. Bu doğrultuda küresel kentler ve İstanbul dersin inceleme alanını oluşturmaktadır.
Ders, dünyadaki güncel, çok boyutlu değişim ve dönüşümlerin kent ve mimarlık ortamına yansımalarının, mimari tasarım araştırmalarının çok bileşenli ve çok disiplinli yeni teorik/ kavramsal çerçevesinin araştırılmasını ve tartışılmasını kapsar. Ders sonunda bir makale hazırlanması ve düzenlenecek sempozyumda araştırma sonuçlarının sunulması beklenmektedir.
2020-2021 Güz Dönemi Teması: Kenti Onarmak:
//Yeşil&Doğa, Sağlık, Atık
Bir üst temada, "yeni" kent ve "yeni" mimarlık durumlarına dair paradigma kaymalarının tartışıldığı LAB I, kent kavramına ve bunun üzerinden güncel gelişmelere dayanarak gelişen yeni kent tanımlarına ve mimarlıkla ilişkilerine odaklanmayı amaçlar. Bu arayışın da temelinde "yenileyicilik" kavramına dayaranarak kentin yeniden tanımlanmsaına, pandemi ile birlikte literatürde sıklıkla ifade edilmeye başlandığı gibi sistemin "reset" edilmesine alternatif bir bakış geliştirmek, yeni sistemin nasıl olabileceğine dair arayışları ortaya koymak önemsenmektedir.
Peki odağımız bağlamında, tüm oyunu bir tiyatro sahnesi gibi yeniden yazmak, kurmak ve oynayabilmek, belli kısımları silebilmek mümkün müdür?
Kent ve Mimarlık programının üst teması olan "reset" kavramı ile ilişkili olarak esnek "flexible", dinamik "dynamic", uyarlanabilir "adaptable" bir kentsel yaşamın yeniden kurgulandığı ve bu kurgunun odağında İstanbul gibi bir megakente "yeni" ve “sürdürülebilir" mimarlığın nasıl olacağını daire öngörüler üretmeyi amaçlar. Bunu yaparken öncelikle kenti mevcut hâli ile irdelerken, potansiyelleri ve sınırlılıkları araştırıp bu bağlamda da, İstanbul'a dair "yeni" ve güncele dair mekansal öneriler geliştirmeyi hedefler. Kentin kendini nasıl yeniden üretebileceğini sorgularken, İstanbul özelinde de yer ve kentin dinamiklerini kapsamlı bir bakışla irdeler. Kent olgusu ve çok katmanlı, metropol bir kent olarak İstanbul üzerinden yapılan bir dizi okuma ve tartışmalara paralel olarak LAB I kent söylemleri ve paradigma kaymalarını tartışarak, yeni kente ve bu kentteki yeni mimarlık pratiklerine odaklanır. Kentlerin fiziksel, sosyo-kültürel, politik, ekolojik ve ekonomik ölçeklere yayılan sürdürülebilirlik teması kapsamında düşünülebilecek gelecek senaryoları ele alır.
Temel Anahtar Kelimeler
Resilience/ Dayanıklılık, Regenarative /yenileyicilik, Sustainable/ sürdürülebilirlik
Kentin Kırılganlıkları, ani gelişen durumlar, kronikleşmiş durumlar,
kentsel katalizörler, adaptasyon, uyum, esneklik, iyileşme, işbirliği, çeşitlilik, sürdürülebilirlik, doğal kaynak kullanımı ∙ iklim değişikliği, afet riskleri (deprem, salgın, sel), kriz yönetimi, su yönetimi, gıda güvenliği, ulaşım, güvenlik
∙ kırılganlık, yoksulluk, kadın, göç…
∙ ekolojik tasarım,
güçlendirici/canlandırıcı çevre tasarımı (restorative environmental design),
Küreyel [Glocal (Global+Local)],
Canlı-Hibrit [Livrid (Live+Hybrid)],
çok katmanlılık(multi-layered), kentsel bellek,
Kırsal-Kentsel [Rurban (Rural+Urban)]
Palimpsest -urban palimpsest- layers
voids
future (ütopya, distopya, heterotopya)
post-X
mesele 1:
katmanlı bir kent olarak ISTANBUL // kentsel artikülasyon mekânı olarak ISTANBUL
_the layers
Kavramlar | Concepts Pool
palimpsest kent, kentsel artikülasyon, rastlantısallık, kendiliğindenlik ve eklemlenebilirlik, zaman ve mekân, sosyal/kültürel/ fiziksel arayüzler, kentsel palimpsest, kentsel hafıza/bellek, kesişim, eşik,çok katmanlılık (multi-layered) , kentsel bellek
Bir “palimpsest” kent olarak İstanbul, an be an değişen, eskileri üzerine yan yana/üst üste/iç içe eklemlenen yeni katmanlarla geleceğe aktarılıyor. Her gün birbirinden farklılaşan biçimlerde yeniden üretebilme gücüne sahip olduğumuzu varsaydığımız kentler ve kentsel mekânlar, geçmişin, bugünün ve öngörülen geleceğin izlerini biriktiriyor. Bu çok katmanlı yapısıyla İstanbul, geçmişten geleceğe alternatif manifestoların üretilmesine, aktarılmasına, çoğalmasına sahne oluyor. Süregelen yeniden yapılanma ve değişim sürecinde kent ve mimarlık arasındaki dönüşümsel ilişki dramatik bir görünüm kazanıyor. Bu süreçte tekrar tekrar üretilen mekânlar, zamansal ve mekânsal katmanlaşmayı oluşturuyor ve bu zaman-mekân birikmesi, kent değişiminin çözümlenmesi sürecinde incelenmesi ve açıklanması gereken temel bir olgu haline geliyor.
Bu çerçeve de temanın ana odağını “kentsel artikülasyon” kavramının her yönüyle İstanbul bağlamında sorgulaması ve tartışması oluşturuyor. Bu noktada kentsel artikülasyonun rastlantısallık, kendiliğindenlik ve eklemlenebilirlik kavramları ile ilişkileri de önemli görülüyor. Kentle ilişkili olarak artiküle edilme ya da edilebilme durumu bir araya gelebilen, eklemlenebilen, değişip dönüşebilen anlamları ile kendine bir karşılık buluyor.
mesele 2:
yenileyici, dayanıklı, sürdürülebilir kent
_regenerative, resilience, sustainable city
Kavramlar | Concepts Pool
Beklenmedik durumlar, kronikleşmiş durumlar, kentsel katalizörler, adaptasyon, uyum, esneklik, iyileşme, iş birliği, çeşitlilik, sürdürülebilirlik, doğal kaynak kullanımı ∙ iklim değişikliği, afet riskleri (deprem, salgın, sel), kriz yönetimi, su yönetimi, gıda güvenliği, ulaşım, güvenlik kırılganlık, yoksulluk, kadın, göç, Kentin Kırılganlıkları, ani gelişen durumlar
Kökleri ekolojik dünya görüşüne dayanan yenileyici ‘regenerative’ gelişim paradigması/kavramı, parçalanmış sistemleri iyileştirmeyi, yeni yaşam ve sosyal-ekolojik sistemlerimizi yeniden canlandıran yeni varoluş biçimleri getirmeyi, böylece yaşamın gelişmesini amaçlar. Kavram, adaptasyon ‘adaptation’, dayanıklılık ‘resilience’ ve yenilenme/canlanma ‘regeneration’ stratejilerine dayanan doğa ile ortak yaratıma vurgu yapar. İnsanın yapılı çevre, teknoloji, ekoloji, ekonomi, sosyal ve politik boyutları arasındaki ilişkiyi yeniden kavramsallaştırılması ve değerlendirmesi gerektiğini ifade eden ‘Regenerative Sustainability’ kavramı ise ekolojik bir yaşam sistemine dönüşen bir bakış açısını ortaya koyar. Bu anlamda canlandırıcı, yenileyici veya yeniden üretilebilir olarak dilimize çevrilebilen ‘Regenerative’ kavramı, sürdürülebilirlik, kent ve mimarlık çerçevesinde ele alındığında önümüze kente dair yeni tür olasılıkların da kapısını açar. Bu kavram yoluyla hem sürdürülebilirlik hem de kentler ve mimarlık üzerine yeni paradigmalar, yaklaşımlar ortaya konulabilir.
mesele 3:
olağanüstü durumların yaşandığı bir kent olarak ISTANBUL
doğal afetler, göçler, salgınlar sonrası kentler
_post-X
post disaster, post war, post pandemia
Kavramlar | Concepts Pool
Ekoloji, kentsel tarım, kırsal-kentsel [Rurban (Rural+Urban)], ekolojik tasarım, biyofilik tasarım
Yenilenme pratikleri ve kentler odağında yapılan tartışmaların ardından kentlerin geleceğine dair arayışlara, Post-X kentler üzerinden devam ediliyor. Özellikle bugün yaşadığımız salgın durumuna da atıfta bulunan bu temanın konusunda, aniden oluşan olağanüstü durumlara, kentlerde üretilen yanıtlara dair aramaların yapılması amaçlanıyor. Bu bağlamda aniden oluşan bu durumlar arasında bugüne dek deneyimlenmiş, afet, savaş, göç gibi durumların ve bunların sonuçlarının da ele alındığı bir tartışma ve paylaşımın ortaya konması bekleniyor.
mesele 4:
covid-19 + kır-kent olarak ISTANBUL
_the green / rurban
Kavramlar | Concepts Pool
Ekoloji, kentsel tarım, Kırsal-Kentsel [Rurban (Rural+Urban)] , ekolojik tasarım, biyofilik tasarım
Kentsel altyapıların ekolojik bir bakış açısıyla yeniden değerlendirilmesi bu temanın ana hedefidir. Metropollerde giderek kentin yaşam alanını sağlayan yeşil altyapının tahrip edilmesi sonucu sağlıksızlaşan kentsel alanlar ve uzun vadede sürdürülebilir olmaktan çıkan kent ve doğa ilişkisi üzerine senaryolar üretmeyi planlayan bu tema, üst ölçekte sürdürülebilirlik, esneklik ve kendine yeterlik kavramlarını iki temel taktik – kır-kent ve yeşil altyapı merkezinde tartışmayı amaçlamaktadır. Özellikle kent ve kırın birleştiği yan yana geldiği, sınır oluşturduğu çeperlerde ki yeni durumlar ele alınabilir. Bu kapsamda İstanbul da belirlenecek alanlar için bütüncül senaryoları barındıracak kapsamda yeni alanlar, ya da sürdürülebilirlik, dayanıklılık ve kendine yeterlik açısından var olan alanlar üzerinde çalışılacaktır.
